به گزارش چی 24 به نقل از آکا ایران - ایرانگردی ، ایرانشناسی:
آکاایران: مقاله‌های مرتبط:
- تمام مقالات روزشمار آکا ایران را مطالعه کنید
- دارالفنون یکی ازکهن ترین بنیادهای آموزشی نوین ایران
دارالفنون اولین دانشگاه ایرانی و یکی از کهن‌ترین بنیادهای آموزشی نوین ایران به سبک نوین بود که با کوشش «میرزا تقی‌خان امیر نظام فراهانی»، امیرکبیر، وزیر نامدار ناصرالدین شاه قاجار انجام شد.
روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد -آکاروزشمار,روزشمار ۱۵ آذر,روزشمار ۵ دسامبر,دارالفنون,مدرسه دارالفنون,افتتاح مدرسه دارالفنون,افتتاح مدرسه «دارالفنون» به همت امیرکبیر
آکاایران: روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
بنیان‌گذاری دارالفنون مهم‌ترین کار آموزشی در آن دوران بود. میرزا تقی‌خان در سال ۱۲۴۴ قمری، هنگامی که تنها ۲۲ سال داشت، همراه گروهی به سرپرستی خسرومیرزا برای پوزش‌خواهی از کشته‌شدن گریبایدوف، کاردار روسیه در ایران، به روسیه سفر کرده بود و در آن‌جا مدرسه‌های نوین، کارخانه‌ها و بنیادهای علمی و فنی روسیه را دیده بود.
همچنین، در سال ۱۲۵۹ قمری، سرپرست گروه ایرانی در نشست ارزنه‌الروم در خاک عثمانی بود و در سه سالی که در آن‌جا بود نیز با مدرسه‌های نوین عثمانی آشنا شد و حتی از فرصت بهره گرفت و جان‌داوود‌خان، مترجم نخست دولت ایران، خواست چند کتاب شناخته‌شده تاریخی، جغرافیایی و سیاسی را که خود برگزیده بود، به زبان فارسی برگرداند. این کتاب‌ها نیز بر آگاهی امیر از بنیادهای علمی غربی افزود.
پس از این که میرزا‌تقی‌خان به صدراعظمی ایران برگزیده شد و امیرکبیر نام گرفت، به جای آن‌که به گسترش شهر و برآوردن برج و بارو و برافراشتن کاخ و کوشک بپردازد، در بنیان‌گذاری دارالفنون کوشید.
در روزنامه وقایع اتفاقیه آمده است:
در روز یکشنبه پنجم ماه ربیع نخستین از سال ۱۲۶۸ هجری مطابق سنه خامسه از جلوس سعادت مانوس، مدرسه مبارکه دارالفنون، واقعه در ارک محروسه تهران که بنا و انشا از سال سابق شروع شده بود بر حسب امر فرمان مطاع افتتاح گردید و از آن تاریخ علوم مستظرف و فنون مستحدث و صنایع مستغرب که حکمای اروپا اساس آنها را در ظرف چندین قرن برپا ساخته بودند در این تأسیس با تقدیس انتشار همی گرفت و اشتهار همی پذیرفت.
هدف از ایجاد این مدرسه، دستیابی به صنایع و علوم جدید در آن عصر بود. فعالیت علمی مدرسه دارالفنون، در آغاز در رشتههای پیاده‌نظام، سواره‌نظام و سایر رشتههای نظامی، طبّ و جراحی، معدنشناسی و داروسازی بود. مدرسه دارالفنون در ابتدا با هفت نفر معلم اتریشی و عدهای مترجم، کار خود را آغاز کرد.امیرکبیر تأکید زیادی بر عدم به کارگیری اساتید از روسیه و انگلستان داشت. نظر امیر آن بود که معلمان خارجی باید از مداخله در کارهای سیاسی مملکت پرهیز کنند و تنها به کار تدریس بپردازند. به همین خاطر از استخدام معلم روسی و انگلیسی و فرانسوی پرهیز کرد. شاگردانی که در آن پذیرفته میشدند از خانوادههای اعیان و اشراف بودند و چهارده تا شانزده سال داشتند. این مدرسه طی فعالیت خود، ۱۲ دوره فارغ‌التحصیل داشت که بسیاری از آنان به مقامهای بالایى در کشور دست یافتند. دارالفنون با معلمین اروپایى آن، عامل بسیار مؤثری در شناساندن تمدن اروپا و فرهنگ جدید مغرب زمین بود.
فارغ‌التحصیلان آن که ظرف چهل سال از ۱۱۰۰ نفر تجاوز کردند و اغلب از خانوادههای مهم بودند، در نشر این فرهنگ کوشیدند و مطالبی که در آن مدرسه فرا گرفته بودند، در جامعه خود انتشار دادند. بعدها با تفکیک رشتههای نظامی و طب در دارالفنون و تجدید نظر در نظام آموزشی ایران، این مرکز علمی از قالب یک دانشگاه، خارج و به مدرسه مبدل شد.
تاسیس این مدرسه، نقطه عطفی در تاریخ آموزش در ایران به شمار میرود. این مدرسه در حالی افتتاح می‌شد که بانی اصلی آن یعنی امیرکبیر دوران تبعید در کاشان را سپری می‌کرد.
دانش‌آموخته‌های دارالفنون، در دگرگون کردن چهره بازمانده از تمدن ایران، گسترش دانش در ایران و همچنین در انقلاب مشروطه، نقش چشم‌گیری داشتند.
ویژگی‌های معماری دارالفنون
ساختمان بنیاد آموزشی دارالفنون با معماری «میرزا رضا مهندس‌باشی» در بخشی از ارگ سلطنتی و زمین‌های پیرامون آن پی‌ریزی و کار ساختن آن از ۱۲۶۶ قمری آغاز شد.
کار ساخت و ساز بخش شرقی در ۱۲۶۷ قمری و کار ساخت و ساز کل دارالفنون در سال ۱۲۳۲ شمسی به پایان رسید. بر چهار سوی آن ۵۰ اتاق هم‌اندازه، هر یک با چهار متر درازا و چهار متر پهنا، ساخته و بخش‌هایی از دیوار آنها را با گچ‌بری و نقش‌های زیبا آراسته بودند. جلوی اتاق‌ها ایوان بود و در میان حیاط نیز حوضی ساخته و پیرامون آن درختان و سبزه کاشته بودند.
آب قناتی بسیار گوارا که با آب شاهی شناخته می‌شد، از لوله‌ای زیرزمینی به فواره‌ی حوض جریان داشت و شاگردان برای نوشیدن از آن بهره می‌گرفتند. این بنا در سال ۱۲۶۶ شمسی به کوشش نیرالملک، وزیر علوم، اندکی گسترش یافت و چند اتاق و تالار بزرگ در آن ساخته شد.
بنای دارالفنون در حال حاضر دارای دو ورودی می‌باشد که در خیابان ناصرخسرو قرار دارد. ساختمان دارای حیاط مرکزی است که اتاق‌ها در چهار طرف حیاط واقع شده و در دو طبقه قرار دارد. در سمت شمال مدرسه یک حیاط نیز قرار دارد که به عنوان حیاط بازی از آن استفاده می‌شود. در جبهه جنوبی، سالن آمفی‌تئاتر و نمازخانه و سکوی نمایش تئاتر به ابعاد ۶/۵*۷ متر است. انبار نیز در جبهه شرقی است که مستقیما به خیابان ناصرخسرو راه دارد.
نمای مدرسه توسط آجر ۵ سانت تزئین شده و در بخش جنوبی مدرسه سالن اصلی قرار دارد. در بقیه جهات، اتاق‌ها در دو طبقه ساخته شده‌اند و راه ارتباطی به طبقه بالا از چهار راه‌پله صورت می‌گیرد که در گوشه شمال شرقی و جنوب شرقی و جنوب غربی هستند. دیوارهای اجری با اندود گچ و خاک و بعد کاهگل و روی آن را با ملات گچ پوشانیده‌اند. هر اتاق دارای یک ورودی و یک پستو است و در بعضی اتاق‌ها پستو تبدیل به ورودی شده است و اتاق‌ها فاقد پستو هستند و دو ورودی دارند. بزرگترین اتاق فعلی در بخش غربی حیاط مرکزی واقع شده است.نامگذاری دارالفنون
از نامه‌های به جا مانده از امیرکبیر و مندرجات روزنامه وقایع اتفاقیه و اسناد دیگر برمی آید در آغاز نام خاصی برای این واحد آموزشی در دست ساخت در نظر نگرفته بودند و از این بنا با عناوین «مدرسه، مدرسه جدید، مکتبخانه پادشاهی، تعلیم خانه، معلم خانه و مدرسه نظامیه» یاد شده است. در آخرین نامه‌ای که امیرکبیر به سفیر ایران در روسیه برای پیگیری جذب استادان اروپایی می‌نویسد، از این بنا به عنوان مدرسه نظامیه یاد می‌کند.
در منابع پیش و پس از تأسیس دارالفنون، به خصوص در خاطرات دانش‌آموختگان اروپا به واژه دارالفنون برمی‌خوریم. آنان زمانی که از دانشگاه‌های اروپایی نام می‌برند آنها را دارالفنون می‌نامند؛ مانند دارالفنون پاریس و دارالفنون لندن. واژه دارالفنون ترجمه Polytechnique فرانسوی یا Polytechnic انگلیسی است که عثمانی‌ها آن را به عربی ترجمه کردند و با همین لفظ وارد زبان فارسی شد.
در همین روز:
- درگذشت «علی حاتمی» کارگردان مشهور ایرانی (۱۳۷۵ شمسی)
- روز حسابدار
- زلزله شدید ناپل ایتالیا (۱۴۵۶ میلادی)
- درگذشت «الکساندر دوما» (پدر) نویسنده نامدار فرانسوی (۱۸۷۰ میلادی)
- پیوستن ایران به تشکیلات بین‌المللی صلیب سرخ (۱۸۷۴ میلادی)
- تولد «والت دیزنی» نقاش و تهیهکننده کارتون و فیلم (۱۹۰۱ میلادی)
- روز بین‌المللی خیرین و داوطلبان در زمینههای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی
- درگذشت «نلسون ماندلا» رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی (۲۰۱۳ میلادی)
- درگذشت «اسکار نیمایر» معمار برزیلی و یکی از طراحان بنای مرکز سازمان ملل در نیویورک (۲۰۱۲ میلادی)
- روز ملی کشور «تایلند»
- روز کشف کشورهای «هائیتی» و «دومینیکن»
توصیه های سفر - 
روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
آکاایران: مقاله‌های مرتبط:
- تمام مقالات روزشمار آکا ایران را مطالعه کنید
- دارالفنون یکی ازکهن ترین بنیادهای آموزشی نوین ایران
دارالفنون اولین دانشگاه ایرانی و یکی از کهن‌ترین بنیادهای آموزشی نوین ایران به سبک نوین بود که با کوشش «میرزا تقی‌خان امیر نظام فراهانی»، امیرکبیر، وزیر نامدار ناصرالدین شاه قاجار انجام شد.
روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد -آکاروزشمار,روزشمار ۱۵ آذر,روزشمار ۵ دسامبر,دارالفنون,مدرسه دارالفنون,افتتاح مدرسه دارالفنون,افتتاح مدرسه «دارالفنون» به همت امیرکبیر
آکاایران: روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
بنیان‌گذاری دارالفنون مهم‌ترین کار آموزشی در آن دوران بود. میرزا تقی‌خان در سال ۱۲۴۴ قمری، هنگامی که تنها ۲۲ سال داشت، همراه گروهی به سرپرستی خسرومیرزا برای پوزش‌خواهی از کشته‌شدن گریبایدوف، کاردار روسیه در ایران، به روسیه سفر کرده بود و در آن‌جا مدرسه‌های نوین، کارخانه‌ها و بنیادهای علمی و فنی روسیه را دیده بود.
همچنین، در سال ۱۲۵۹ قمری، سرپرست گروه ایرانی در نشست ارزنه‌الروم در خاک عثمانی بود و در سه سالی که در آن‌جا بود نیز با مدرسه‌های نوین عثمانی آشنا شد و حتی از فرصت بهره گرفت و جان‌داوود‌خان، مترجم نخست دولت ایران، خواست چند کتاب شناخته‌شده تاریخی، جغرافیایی و سیاسی را که خود برگزیده بود، به زبان فارسی برگرداند. این کتاب‌ها نیز بر آگاهی امیر از بنیادهای علمی غربی افزود.
پس از این که میرزا‌تقی‌خان به صدراعظمی ایران برگزیده شد و امیرکبیر نام گرفت، به جای آن‌که به گسترش شهر و برآوردن برج و بارو و برافراشتن کاخ و کوشک بپردازد، در بنیان‌گذاری دارالفنون کوشید.
در روزنامه وقایع اتفاقیه آمده است:
هدف از ایجاد این مدرسه، دستیابی به صنایع و علوم جدید در آن عصر بود. فعالیت علمی مدرسه دارالفنون، در آغاز در رشتههای پیاده‌نظام، سواره‌نظام و سایر رشتههای نظامی، طبّ و جراحی، معدنشناسی و داروسازی بود. مدرسه دارالفنون در ابتدا با هفت نفر معلم اتریشی و عدهای مترجم، کار خود را آغاز کرد.در روز یکشنبه پنجم ماه ربیع نخستین از سال ۱۲۶۸ هجری مطابق سنه خامسه از جلوس سعادت مانوس، مدرسه مبارکه دارالفنون، واقعه در ارک محروسه تهران که بنا و انشا از سال سابق شروع شده بود بر حسب امر فرمان مطاع افتتاح گردید و از آن تاریخ علوم مستظرف و فنون مستحدث و صنایع مستغرب که حکمای اروپا اساس آنها را در ظرف چندین قرن برپا ساخته بودند در این تأسیس با تقدیس انتشار همی گرفت و اشتهار همی پذیرفت.
امیرکبیر تأکید زیادی بر عدم به کارگیری اساتید از روسیه و انگلستان داشت. نظر امیر آن بود که معلمان خارجی باید از مداخله در کارهای سیاسی مملکت پرهیز کنند و تنها به کار تدریس بپردازند. به همین خاطر از استخدام معلم روسی و انگلیسی و فرانسوی پرهیز کرد. شاگردانی که در آن پذیرفته میشدند از خانوادههای اعیان و اشراف بودند و چهارده تا شانزده سال داشتند. این مدرسه طی فعالیت خود، ۱۲ دوره فارغ‌التحصیل داشت که بسیاری از آنان به مقامهای بالایى در کشور دست یافتند. دارالفنون با معلمین اروپایى آن، عامل بسیار مؤثری در شناساندن تمدن اروپا و فرهنگ جدید مغرب زمین بود.
فارغ‌التحصیلان آن که ظرف چهل سال از ۱۱۰۰ نفر تجاوز کردند و اغلب از خانوادههای مهم بودند، در نشر این فرهنگ کوشیدند و مطالبی که در آن مدرسه فرا گرفته بودند، در جامعه خود انتشار دادند. بعدها با تفکیک رشتههای نظامی و طب در دارالفنون و تجدید نظر در نظام آموزشی ایران، این مرکز علمی از قالب یک دانشگاه، خارج و به مدرسه مبدل شد.
تاسیس این مدرسه، نقطه عطفی در تاریخ آموزش در ایران به شمار میرود. این مدرسه در حالی افتتاح می‌شد که بانی اصلی آن یعنی امیرکبیر دوران تبعید در کاشان را سپری می‌کرد.
دانش‌آموخته‌های دارالفنون، در دگرگون کردن چهره بازمانده از تمدن ایران، گسترش دانش در ایران و همچنین در انقلاب مشروطه، نقش چشم‌گیری داشتند.
ویژگی‌های معماری دارالفنون
ساختمان بنیاد آموزشی دارالفنون با معماری «میرزا رضا مهندس‌باشی» در بخشی از ارگ سلطنتی و زمین‌های پیرامون آن پی‌ریزی و کار ساختن آن از ۱۲۶۶ قمری آغاز شد.
کار ساخت و ساز بخش شرقی در ۱۲۶۷ قمری و کار ساخت و ساز کل دارالفنون در سال ۱۲۳۲ شمسی به پایان رسید. بر چهار سوی آن ۵۰ اتاق هم‌اندازه، هر یک با چهار متر درازا و چهار متر پهنا، ساخته و بخش‌هایی از دیوار آنها را با گچ‌بری و نقش‌های زیبا آراسته بودند. جلوی اتاق‌ها ایوان بود و در میان حیاط نیز حوضی ساخته و پیرامون آن درختان و سبزه کاشته بودند.
آب قناتی بسیار گوارا که با آب شاهی شناخته می‌شد، از لوله‌ای زیرزمینی به فواره‌ی حوض جریان داشت و شاگردان برای نوشیدن از آن بهره می‌گرفتند. این بنا در سال ۱۲۶۶ شمسی به کوشش نیرالملک، وزیر علوم، اندکی گسترش یافت و چند اتاق و تالار بزرگ در آن ساخته شد.
بنای دارالفنون در حال حاضر دارای دو ورودی می‌باشد که در خیابان ناصرخسرو قرار دارد. ساختمان دارای حیاط مرکزی است که اتاق‌ها در چهار طرف حیاط واقع شده و در دو طبقه قرار دارد. در سمت شمال مدرسه یک حیاط نیز قرار دارد که به عنوان حیاط بازی از آن استفاده می‌شود. در جبهه جنوبی، سالن آمفی‌تئاتر و نمازخانه و سکوی نمایش تئاتر به ابعاد ۶/۵*۷ متر است. انبار نیز در جبهه شرقی است که مستقیما به خیابان ناصرخسرو راه دارد.
نمای مدرسه توسط آجر ۵ سانت تزئین شده و در بخش جنوبی مدرسه سالن اصلی قرار دارد. در بقیه جهات، اتاق‌ها در دو طبقه ساخته شده‌اند و راه ارتباطی به طبقه بالا از چهار راه‌پله صورت می‌گیرد که در گوشه شمال شرقی و جنوب شرقی و جنوب غربی هستند. دیوارهای اجری با اندود گچ و خاک و بعد کاهگل و روی آن را با ملات گچ پوشانیده‌اند. هر اتاق دارای یک ورودی و یک پستو است و در بعضی اتاق‌ها پستو تبدیل به ورودی شده است و اتاق‌ها فاقد پستو هستند و دو ورودی دارند. بزرگترین اتاق فعلی در بخش غربی حیاط مرکزی واقع شده است.
نامگذاری دارالفنون
از نامه‌های به جا مانده از امیرکبیر و مندرجات روزنامه وقایع اتفاقیه و اسناد دیگر برمی آید در آغاز نام خاصی برای این واحد آموزشی در دست ساخت در نظر نگرفته بودند و از این بنا با عناوین «مدرسه، مدرسه جدید، مکتبخانه پادشاهی، تعلیم خانه، معلم خانه و مدرسه نظامیه» یاد شده است. در آخرین نامه‌ای که امیرکبیر به سفیر ایران در روسیه برای پیگیری جذب استادان اروپایی می‌نویسد، از این بنا به عنوان مدرسه نظامیه یاد می‌کند.
در منابع پیش و پس از تأسیس دارالفنون، به خصوص در خاطرات دانش‌آموختگان اروپا به واژه دارالفنون برمی‌خوریم. آنان زمانی که از دانشگاه‌های اروپایی نام می‌برند آنها را دارالفنون می‌نامند؛ مانند دارالفنون پاریس و دارالفنون لندن. واژه دارالفنون ترجمه Polytechnique فرانسوی یا Polytechnic انگلیسی است که عثمانی‌ها آن را به عربی ترجمه کردند و با همین لفظ وارد زبان فارسی شد.
در همین روز:
- درگذشت «علی حاتمی» کارگردان مشهور ایرانی (۱۳۷۵ شمسی)
- روز حسابدار
- زلزله شدید ناپل ایتالیا (۱۴۵۶ میلادی)
- درگذشت «الکساندر دوما» (پدر) نویسنده نامدار فرانسوی (۱۸۷۰ میلادی)
- پیوستن ایران به تشکیلات بین‌المللی صلیب سرخ (۱۸۷۴ میلادی)
- تولد «والت دیزنی» نقاش و تهیهکننده کارتون و فیلم (۱۹۰۱ میلادی)
- روز بین‌المللی خیرین و داوطلبان در زمینههای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی
- درگذشت «نلسون ماندلا» رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی (۲۰۱۳ میلادی)
- درگذشت «اسکار نیمایر» معمار برزیلی و یکی از طراحان بنای مرکز سازمان ملل در نیویورک (۲۰۱۲ میلادی)
- روز ملی کشور «تایلند»
- روز کشف کشورهای «هائیتی» و «دومینیکن»
توصیه های سفر - روزشمار: ۱۵ آذر؛ روزی که امیرکبیر مدرسه «دارالفنون» را افتتاح کرد
